Czym grozi wysoki, a czym niski współczynnik szczytu

Normalnie dla napięcia sinusoidalnego współczynnik szczytu wynosi 1,41, czyli pierwiastek z dwóch. Jeśli współczynnik szczytu jest większy o 15 czy 20% od tej wartości, to niestety mamy powód, żeby się tym zainteresować, tym bardziej gdy wartość skuteczna napięcia jest również wysoka.

Czym grozi wysoki, a czym niski współczynnik szczytu

Normalnie dla napięcia sinusoidalnego współczynnik szczytu wynosi 1,41, czyli pierwiastek z dwóch. Jeśli współczynnik szczytu jest większy o 15 czy 20% od tej wartości, to niestety mamy powód, żeby się tym zainteresować, tym bardziej gdy wartość skuteczna napięcia jest również wysoka.

Szczególnie narażone na wysoki współczynnik szczytu są prostowniki diodowe, transformatory i silniki elektryczne. W prostownikach diodowych napięcie w obwodzie DC praktycznie równe jest wartości szczytowej napięcia. Co oznacza, że przy wysokim współczynniku szczytu napięcie w obwodzie DC jest wysokie i może doprowadzić do zniszczenia takiego zasilacza.

Jeśli chodzi o transformatory i silniki, to może okazać się, że przy wysokim współczynniku szczytu dochodzi do nasycenia rdzenia ferromagnetycznego. Wysokie napięcie powoduje wspięcie się wysoko na krzywej histerezy i tym samym wzrost prądu na skutek nasycenia rdzenia. Taki wzrost może doprowadzać do przegrzewania się uzwojeń transformatora i silnika, a nawet − w skrajnym przypadku − do przegrzewania się rdzenia.

Wysoki współczynnik szczytu napięcia jest najczęściej powodowany przez prostowniki diodowe trójfazowe. Ich charakter prądu wymusza wzrost szczytowej wartości napięcia. Szczególnie urządzenia o dość znacznej mocy będą wywoływały taki efekt w sieciach niskiego napięcia.

Prostowniki diodowe jednofazowe mają odwrotny wpływ na sieć niż trójfazowe. Zaniżają bowiem współczynnik szczytu. Jednocześnie prostowniki te najbardziej ucierpią w związku z niskim współczynnikiem szczytu. Zaniżenie wartości szczytowej spowoduje spadek wartości napięcia w obwodzie prądu stałego prostownika, co może doprowadzić także do jego przegrzania albo uniemożliwić poprawną pracę, gdyż napięcie jest zbyt niskie, żeby poprawnie zasilać urządzenia na wyjściu prostownika (mowa tu np. o źródłach światła, komputerach, urządzeniach elektronicznych, części sprzętu AGD).

Autor: dr inż. Łukasz Rosłaniec absolwent studiów magisterskich i doktoranckich na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, specjalista w zakresie układów zasilania rezerwowego, rozproszonych źródeł energii, jakości energii elektrycznej, a także energoelektroniki
Słowa kluczowe:
wyższe harmoniczne