Światło przeszkadzające – obok natężenia oświetlenia trzeba będzie mierzyć luminancję

Światłem niepożądanym przeszkadzającym lub zanieczyszczającym środowisko nazywa się światło sztuczne emitowane przez jego źródła poza obszar przeznaczenia. To niechciane światło ma wpływ na wiele aspektów życia człowieka, zaczynając od bezpieczeństwa, przez ekologię, ekonomię, zdrowie, na kulturze i estetyce kończąc. Polska Norma PN-EN 12464-2:2008 Światło i oświetlenie – Oświetlenie miejsc pracy – Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz zawiera następujące dwie definicje: „Światło przeszkadzające to światło niepożądane, które z powodu niewłaściwych w danej sytuacji cech ilościowych, kierunkowych lub spektralnych powoduje irytację, niewygodę widzenia, odwracanie uwagi lub redukcję widzenia istotnych informacji”.

Zanieczyszczenie światłem powodują prawie wszystkie sztuczne źródła światła stosowane w oświetleniu zewnętrznym. Należą do nich oprawy oświetlenia zewnętrznego terenów komunalnych, rekreacyjnych i przemysłowych oraz oświetlenia ulicznego i drogowego. Duży udział w imisji światłem mają reklamy, urządzenia oświetleniowe obiektów sportowych, a także reflektory samochodowe oraz powierzchnie odbijające światło, takie jak nawierzchnia jezdni lub ściany iluminowanych budynków. Niechciane światło kierowane jest często na elewacje budynków i wnika do ich wnętrza przez okna.

Ochrona przed niechcianym światłem w przepisach

W aktualnej wersji rozporządzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. nr 75, poz. 690 z późn. zm.; tekst jednolity jest dostępny na stronie: www.gunb.gov.pl), imisji światłem dotyczy zapis w ustępie 6 paragrafu 293: „Urządzenia oświetleniowe, w tym reklamy, umieszczone na zewnątrz budynku lub w jego otoczeniu nie mogą powodować uciążliwości dla jego użytkowników ani też przechodniów i kierowców. Jeżeli światło skierowane jest na elewację budynku zawierającą okna, natężenie oświetlenia na tej elewacji nie może przekraczać 5 luksów w przypadku światła białego i 3 luksów w przypadku światła kolorowego lub światła o zmieniającym się natężeniu, błyskowego, ewentualnie pulsującego”.

Zapis ten wprowadzony kilka lat temu stanowił pierwszy krok na drodze do prawnego uregulowania problemu ograniczania światła przeszkadzającego. Kolejnym jest modyfikacja powyższego zapisu umieszczona w projekcie aktualnie przygotowywanej nowelizacji. Jest nią projekt z 17 maja 2016 r. rozporządzenia ministra infrastruktury i budownictwa zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W projekcie tym w paragrafie 293 znacznie rozbudowano treść ustępu 6 oraz dodano ustępy 7 i 8. Istotą zmian jest dodanie w ustępie 7 tabeli określającej zróżnicowane maksymalnie dopuszczalne poziomy światła przeszkadzającego dla czterech stref, od całkowicie ciemnej w parkach narodowych do strefy o wysokiej jaskrawości w centrach wielkich miast (tabelę opublikowaliśmy w poprzednim numerze „Pomiarów elektrycznych w praktyce”). Określono wartość natężenia oświetlenia na płaszczyźnie okna, wartość światłości opraw oświetleniowych, procentowy udział strumienia świetlnego wysyłanego w górną półprzestrzeń oraz wartość luminancji fasad budynków i luminancję reklam. W ustępie 8 umieszczono tabelę określającą strefy ochronne wokół obserwatoriów astronomicznych oraz dopuszczalne parametry umieszczanych w nich urządzeń oświetleniowych.

Pomiary światła przeszkadzającego

Przed specjalistami staje pytanie, jak sprawdzać, czy oświetlenie spełnia wymagania, które wprowadzą nowe przepisy. Pomiarem można sprawdzić wartość natężenia oświetlenia na elewacjach budynków (w płaszczyźnie okien) i wartość luminacji na fasadach budynków oraz luminację paneli reklamowych. Natomiast na podstawie danych producenta opraw należy ocenić wartość światłości zastosowanych opraw oświetleniowych oraz procentowy udział strumienia świetlnego wysyłanego w górną półprzestrzeń.

Do pomiaru natężenia oświetlenia należy użyć luksomierza o odpowiednim zakresie czułości, ponieważ mierzone wartości w zależności od strefy oraz pory doby zawierać się powinny w granicach od 1 do 25 luksów. Podobnie miernik luminancji używany do pomiarów fasad powinien mieć zakres w granicach od 5 do 25 cd/m². Natomiast mierzone wartości luminancji reklam mieszczą się w granicach od 50 do 1000 cd/m².